ଜାତିପ୍ରଥା ସାଜିଛି ବଇରୀ । ମା’ର ଶବ ଖୋଜୁଛି ନ୍ୟାୟ । ଶବ ସତ୍କାର ହେଇଗଲା, ହେଲେ ଏବେବି ଅନ୍ଧନୀତି ବଞ୍ଚି ରହିଗଲା…

ମା’ର ଶବ ଖୋଜୁଛି ନ୍ୟାୟ । ସମାଜରେ ଜାତିପ୍ରଥାକୁ ନେଇ ଏ କି ପ୍ରକାର ନିୟମ ଚାଲିଛି । ଏକବିଂଶ ଶତାବ୍ଦୀରେ ଆମେ ବଞ୍ଚୁଛେ, ଯେଉଁଠାରେ ଜାତି, ଧର୍ମ, ବର୍ଣ୍ଣ ନିର୍ବିଶେଷରେ ଆମେ ସମସ୍ତେ ଏକ ବୋଲି କହୁଛେ । ହେଲେ ଏହାକୁ ଆମେ କେତେ ମାନୁଛେ । ଘର ଭିତରେ ଶବ ହୋଇ ପଡିରହିଥିଲା ମା’ । ହେଲେ ଝିଅ ଅନ୍ୟ ଜାତିରେ ବିବାହ କରିଛି ବୋଲି ମା’ର ଶବକୁ ଛୁଇଁବାକୁ ଦେଲେନି ଗାଁ ଲୋକ । ଏପରିକି ଗାଁଲୋକ ଶବ ସତ୍କାର ମଧ୍ୟ କଲେ ନାହିଁ । ମାତୃଦିବସ ଦେଖିବାକୁ ମିଳିଛି ଜାତିପ୍ରଥାର ଏଭଳି ଯାତନା ।

ଆଜି ମାତୃତ୍ବ ଦିବସ । ଆଉ ସୋସିଆଲ ମିଡିଆରେ ଅନେକ ଲୋକ ନିଜ ମା’ଙ୍କୁ ମନେ ପକାଇ କେତେ ଫଟୋ ଅପଲୋଡ୍ କରି ଏହି ଦିବସକୁ ମନାଉଛନ୍ତି । ଏପରିକି ମା’ଙ୍କ ସମ୍ମାନାର୍ଥେ ଭିନ୍ନ ଭିନ୍ନ ଟିପ୍ପଣୀ ମଧ୍ୟ ରଖୁଛନ୍ତି ଯୁବ ସମାଜ । ସମାଜରେ ହେଉଥିବା ଅନ୍ୟାୟ ଅତ୍ୟାଚାର ଉପରେ ମଧ୍ୟ ଖୋଲାଖୋଲି ମତ ଦେବାର ଅଧିକାର ସାବ୍ୟସ୍ତ କରୁଛନ୍ତି ଲୋକେ । ହେଲେ କିଛି ସ୍ଥାନରେ ଥିବା ଜାତିପ୍ରଥା ଏବଂ ସମାଜିକ ନିୟମକୁ ନେଇ ବଞ୍ଚୁଥିବା ଲୋକଙ୍କ ପାଇଁ ଅନେକ ସମୟରେ ସମାଜକୁ ନିନ୍ଦିତ ହେବାକୁ ପଡୁଛି ।

ଏ ଦୃଶ୍ୟ ହେଉଛି ବୌଦ୍ଧ ଜିଲ୍ଲା ବୌଦ୍ଧ ବ୍ଲକ୍ ଅନ୍ତର୍ଗତ ବଲାସୀଙ୍ଗା ଗ୍ରାମର ।  ମା’ ଚାଲିଯିବା ଖବର ପାଇ ଧାଇଁ ଆସିଥିଲା ଝିଅ । କିନ୍ତୁ ତାକୁ ମା’ର ମୃତଦେହ ପାଖକୁ ଯିବାକୁ ଦେଲେନି ଗାଁ ଲୋକେ । କାରଣ ସେ ଅନ୍ୟ ଜାତିରେ ବିବାହ କରିଥିଲେ । ଯାହାକି ତାଙ୍କର ଭୁଲ ବୋଲି ଦର୍ଶାଇଥିଲେ ଗାଁ ଲୋକ । ଝିଅକୁ ମା’ର ଶବ ଛୁଇଁବାକୁ ଦେଲେନି କି ନିଜେ ବି ଛୁଇଁଲେନି ଗ୍ରାମବାସୀ । ଫଳରେ ଦୀର୍ଘ ସମୟ ଧରି ପଡି ରହିଥିଲା ଶବ । ଆଉ ବାହାରେ ଘର ପିଣ୍ଡାରେ ବସି କଇଁ କଇଁ ହୋଇ କାନ୍ଦୁଥିଲା ଝିଅ । ଶେଷରେ ଏକ ସ୍ୱେଚ୍ଛାସେବୀ ସଂଗଠନର ହସ୍ତକ୍ଷେପ ପରେ ଘରୁ ବାହାରିଥିଲା ମୃତଦେହ । ମୃତ ମହିଳା ଜଣଙ୍କ ହେଲେ ସୁଲଭ ପ୍ରଧାନ । ସୁଲଭଙ୍କ ଏକ ମାତ୍ର ଝିଅ ହେଉଛନ୍ତି ଜମ୍ବୁ । ସେ ଅନ୍ୟ ଜାତିର ପୁଅକୁ ଭଲ ପାଇ ବିବାହ କରିଥିବାରୁ ଏହି ବିବାହକୁ ଗାଁ ଲୋକେ ସ୍ୱୀକାର କରି ନଥିଲେ । ସେଥିପାଇଁ ସେମାନେ ଜମ୍ବୁଙ୍କୁ ବାସନ୍ଦ କରିଥିଲେ । ଫଳରେ ସେହିଦିନଠାରୁ ସେ ଆଉ ମା’ ପାଖକୁ ଆସିପାରୁ ନଥିଲେ ।

ହେଲେ ମା’ଙ୍କର ମୃତ୍ୟୁ ଖବର ଶୁଣି ସେ ଆଉ ରହିପାରିଲେନି । ମା’ର ଶେଷ ଦର୍ଶନ କରିବା ସହିତ ଅନ୍ତିମ ସଂସ୍କାର କରିବାକୁ ଧାଇଁ ଆସିଥିଲେ ଗାଁକୁ । ହେଲେ ଜାତିପ୍ରଥାର ଅନ୍ଧପିତୁଳା ପିନ୍ଧିଥିବା ଲୋକଙ୍କ ପାଇଁ ସେ ହତାଶ ହୋଇପଡିଥିଲେ । ନିରୁପାୟ ହୋଇ ଜମ୍ବୁ ଘରେ ମା’ଙ୍କ ଶବ ପାଖରେ ଥିବାବେଳେ ଏବାବଦରେ ସ୍ୱେଚ୍ଛାସେବୀ ସଂଗଠନର ସଦସ୍ୟମାନେ ଶୁଣି ତୁରନ୍ତ ଘଟଣାସ୍ଥଳରେ ପହଞ୍ଚି ଗ୍ରାମବାସୀଙ୍କୁ ବୁଝାସୁଝା କରିଥିଲେ । ଏହା ପରେ ଜମ୍ବୁ ତାଙ୍କ ମା’ ଶବକୁ ଛୁଇଁ ପାରିଥିଲେ । କିନ୍ତୁ ଗ୍ରାମବାସୀ କେହି ମୃତଦେହକୁ ଛୁଇଁ ନଥିଲେ । ପରେ ସ୍ୱେଚ୍ଛାସେବୀ ସଂଗଠନ ସହାୟତରେ ଜମ୍ବୁ ତାଙ୍କ ମା’ଙ୍କ ଶବକୁ ମଶାଣିକୁ ନେଇ ସତ୍କାର କରିଥିଲେ । ଏବଂ ସେ ମୁଖାଗ୍ନି ଦେଇଥିବା ମଧ୍ୟ ଜଣାପଡିଛି ।

କରୋନା କାଳରେ ମୃତ୍ୟୁର ତାଣ୍ଡବ ଲୀଳା ସମସ୍ତଙ୍କୁ ଜୀବନର ପ୍ରକୃତ ମୂଲ୍ୟ ଶିଖାଇ ଥିବାବେଳେ, ବୌଦ୍ଧର ଏଭଳି ଦୃଶ୍ୟ ସମସ୍ତଙ୍କୁ ଚକିତ କରିଛି । ଏକବିଂଶ ଶତାବ୍ଦୀରେ ଯେଉଁଠାରେ ଜାତିର କୌଣସି ପରିଚୟ ନାହିଁ ବୋଲି ଆମେ କହୁଛୁ, ସେଠାରେ ଏଭଳି ଘଟଣା ନିଶ୍ଚୟ ଅନେକଙ୍କୁ ମର୍ମାହାତ କରିଛି ।

ବୌଦ୍ଧରୁ ସୁମନ୍ତ ମେହେର