ଆଜି ସ୍ୱାଧୀନ ସଂଗ୍ରାମୀ ବୀର ସୁରେନ୍ଦ୍ର ସାଏଙ୍କ ୨୧୩ ତମ ଜନ୍ମଜୟନ୍ତୀ; ଇଂରେଜ ଶାସନ ଓ ବିଦେଶୀ ସାମ୍ରାଜ୍ୟବାଦ ବିରୋଧରେ ଆରମ୍ଭ କରିଥିଲେ ବିଦ୍ରୋହ ଓ ସଶସ୍ତ୍ର ସଂଘର୍ଷ- ‘ଉଲଗୁଲାନ୍’
ଆଜି ହେଉଛି ସ୍ୱାଧୀନ ସଂଗ୍ରାମୀ ବୀର ସୁରେନ୍ଦ୍ର ସାଏଙ୍କ ୨୧୩ ତମ ଜନ୍ମଜୟନ୍ତୀ । ୧୮୦୯ ମସିହା ଜାନୁଆରୀ ୨୩ରେ ସମ୍ବଲପୁର ଜିଲ୍ଲାରେ ଜନ୍ମଗ୍ରହଣ କରିଥିଲେ ବୀର ସୁରେନ୍ଦ୍ର ସାଏ । ପଶ୍ଚିମ ଓଡିଶାରୁ ବ୍ରିଟିଶ ସରକାରଙ୍କ ପତନ କରିବା ଲାଗି ସେ ଉଲ୍ଲେଖନୀୟ ଅବଦାନ ଗ୍ରହଣ କରିଥିଲେ । ଇଂରେଜ ମାନଙ୍କ ବିରୋଧରେ ତାଙ୍କର ସଶସ୍ତ୍ର ବିପ୍ଳବ ଓ ବୀରତ୍ୱକୁ ଆଜି ବି ସାରା ଦେଶ ମନେ ପକାଉଛି ।
୧୮୫୭ ସିପାହୀ ବିଦ୍ରୋହ ପୂର୍ବରୁ ସେ ବ୍ରିଟିଶ ସରକାରଙ୍କ ବିରୋଧରେ ଆନ୍ଦୋଳନ ଆରମ୍ଭ କରିଥିଲେ । ସିପାହୀ ବିଦ୍ରୋହକୁ ଯଦି ଭାରତୀୟ ମୁକ୍ତି ସଂଗ୍ରାମର ପ୍ରଥମ ଉଦ୍ୟମ ବୋଲି କୁହାଯାଏ ତେବେ ତାହା ନିଶ୍ଚିତ ଭାବରେ ଏହି ସ୍ବାଧୀନତା ସଂଗ୍ରାମୀଙ୍କ ପ୍ରତି ଅନ୍ୟାୟ ହେବ । କାରଣ ସିପାହୀ ବିଦ୍ରୋହର ବହୁବର୍ଷ ପୂର୍ବରୁ ସେ ଇଂରେଜ ଶାସନ ଓ ବିଦେଶୀ ସାମ୍ରାଜ୍ୟବାଦ ବିରୋଧରେ ଆରମ୍ଭ କରିଥିଲେ ବିଦ୍ରୋହ ଓ ସଶସ୍ତ୍ର ସଂଘର୍ଷ- ‘ଉଲଗୁଲାନ୍’ । ତାଙ୍କର ଗରିଲା ଯୁଦ୍ଧ ଆଗରେ ନୟାନ୍ତ ହୋଇଥିଲେ ବ୍ରିଟିଶ ସରକାର । ତାଙ୍କ ଜୀବନକାଳର ଅଧା ସମୟ ବନ୍ଦୀ ଗୃହରେ କଟିଥିଲା । ଏପରିକି ଶେଷ ନିଶ୍ୱାସ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ସେ ବନ୍ଦୀ ଜୀବନ ବିତାଇଥିଲେ । ସୁରେନ୍ଦ୍ର ସାଏ ୨୮ ଫେବୃଆରୀ ୧୮୮୪ରେ ମଧ୍ୟପ୍ରଦେଶର ଅସୁରଗଡ ଜେଲରେ ବନ୍ଦୀ ଅବସ୍ଥାରେ ଆଖି ବୁଜି ଥିଲେ ।
ସମ୍ବଲପୁର ସହରର ଉତ୍ତରକୁ ପ୍ରାୟ ୨୧ ମାଇଲ ଦୂରରେ ଅବସ୍ଥିତ ବରଗାଁ ବାଖିଣ୍ଡା ଗାଁରେ ଚୌହାନ ରାଜବଂଶର ଧରମ ସିଂହ ଓ ରେବତୀ ଦେବୀଙ୍କ ଔରସରୁ ସୁରେନ୍ଦ୍ର ସାଏ ଜନ୍ମଗ୍ରହଣ କରିଥିଲେ । ତାଙ୍କର ଛଅ ଭାଇ ଓ ଜଣେ ଭଉଣୀ ଥିଲେ । ସୁରେନ୍ଦ୍ର ସାଏ ଗାଙ୍ଗପୁର ରାଜ୍ୟର ହାତିବାରୀ ଜମିଦାରଙ୍କ କନ୍ୟା ସୁବର୍ଣ୍ଣକୁମାରୀଙ୍କୁ ବିବାହ କରିଥିଲେ । ତାଙ୍କର ଗୋଟିଏ ପୁତ୍ର ‘ମିତ୍ରଭାନୁ ସାଏ’ ଓ ଗୋଟିଏ କନ୍ୟା ଥିଲେ ।
ସଂଗ୍ରାମୀ ବୀର ସୁରେନ୍ଦ୍ର ସାଏ ଥିଲେ ସମ୍ବଲପୁର ଭୂଖଣ୍ଡରେ ସ୍ବାଭିମାନର ସ୍ବର । ଇଂରେଜମାନେ ସିପାହୀ ବିଦ୍ରୋହକୁ ବର୍ଷ କେଇଟା ମଧ୍ୟରେ ଦମନ କରିବାରେ ଏକପ୍ରକାର ସଫଳ ହୋଇଥିଲେ । ମାତ୍ର ସମ୍ବଲପୁରରେ ଦୀର୍ଘ ବର୍ଷ ଯାଏ ସଂଗ୍ରାମର ବହ୍ନି ଜଳିଥିଲା । ସୁରେନ୍ଦ୍ର ସାଏ ଓ ତାଙ୍କ ସାଥୀମାନେ ଏହି ବହ୍ନିକୁ ଉଜ୍ଜିବୀତ ରଖିଥିଲେ । ସେମାନଙ୍କ ନିକଟରେ ନା ଥିଲା ସାଧନ ନା ଆଧୁନିକ ଅସ୍ତ୍ରଶସ୍ତ୍ର । ଏପରିକି ପ୍ରଶିକ୍ଷଣ ବ୍ୟବସ୍ଥା ମଧ୍ୟ ନଥିଲା । ତଥାପି ଦୀର୍ଘ ସାତ ବର୍ଷ ଧରି ସେମାନେ ଗୋରା ଫୌଜଙ୍କ ବିରୋଧରେ ବିଦ୍ରୋହର ସ୍ବରକୁ ବଳବତ୍ତର ରଖିଥିଲେ । ବ୍ରିଟିଶ ସାମ୍ରାଜ୍ୟ ପୂର୍ଣ୍ଣରୂପେ ବିଲୀନ ହେବାରେ ସମ୍ବଲପୁର ଥିଲା ଦେଶର ଶେଷ ସ୍ବାଧୀନ ରାଜ୍ୟ । କିନ୍ତୁ ଦୁର୍ଭାଗ୍ୟ ସୁରେନ୍ଦ୍ର ସାଏ ଓ ସମ୍ବଲପୁର ମାଟିର ଏହି ବଳିଦାନ କାହାଣୀ ଆଜି ବି କେବଳ ସ୍ଥାନୀୟ କିମ୍ବଦନ୍ତୀ ହୋଇ ରହିଯାଇଛି ।
ଆଜି ସେହି ବିପ୍ଳବୀଙ୍କ ୨୧୩ ତମ ଜୟନ୍ତୀ ଅବସରରେ ସାରା ରାଜ୍ୟ ଏହି ବିପ୍ଳବୀଙ୍କୁ ମନେ ପକାଉଛି । ରାଜ୍ୟର ବିଭିନ୍ନ ସହରରେ ତାଙ୍କର ଜନ୍ମଜୟନ୍ତୀ ପାଳନ ହେଉଛି । ସମ୍ବଲପୁର ଜିଲ୍ଲା ପ୍ରଶାସନ ପକ୍ଷରୁ ବିଭିନ୍ନ ସ୍ଥାନରେ ଥିବା ବୀର ସୁରେନ୍ଦ୍ର ସାଏଙ୍କ ପ୍ରତିମୂର୍ତ୍ତିରେ ମାଲ୍ୟାର୍ପଣ କରାଯିବା ସହିତ ଜୟନ୍ତୀ ପାଳିତ ହେଉଛି ।
